μωβ καφενείο
Τον Μάιο του 2013, στη Θεσσαλονίκη, διεξήχθη ένα πογκρόμ από την ελληνική αστυνομία που στοχοποίησε τρανς γυναίκες. Οι πολύωρες προσαγωγές και ο εκφοβισμός των γυναικών συνοδεύτηκαν από κάθε είδους σεξιστικά, ρατσιστικά και προσβλητικά σχόλια, ενώ κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προσήχθη και η δικηγόρος που έφτασε στο αστυνομικό τμήμα για να υπερασπιστεί μία τρανς γυναίκα (πελάτη της).
Όπως περιγράφει μια από τις διωκόμενες στο εξής Κ:
Κ: «Ξεκίνησε πολύ αιφνίδια. Στην αρχή, όταν συνέβη το πρώτο περιστατικό, πιστέψαμε ότι ήταν κάτι μεμονωμένο, αλλά στην πορεία καταλάβαμε πως δεν ήταν τυχαίο. Στις 30 Μαΐου, έκανα μια βόλτα για να συναντήσω φίλες μου τρανς για να τους πω κάποια πράγματα που αφορούσαν τη συλλογική δράση του Σωματείου. Την ώρα που πήγα να παρκάρω το αμάξι ήρθαν δίπλα μου δύο μηχανές της ομάδας Δίας και μου λένε : «Σβήσε το αυτοκίνητο και κατέβα». Ούτε καν μου ζήτησαν χαρτιά, ταυτότητα. Τους είπα: «Για ποιο λόγο να σβήσω το αυτοκίνητο και να κατέβω;», «Κατέβα να πάμε εκεί στη γωνία και θα σου τα πει ο αξιωματικός υπηρεσίας. -Τι να μου πει; Δεν καταλαβαίνω. Για ποιον λόγο να κατέβω; -Έλα, δεν θα το συζητάμε και πολλή ώρα, κατέβα και πήγαινε στη γωνία. Ό,τι απορίες έχεις θα σου τα πει ο επικεφαλής της επιχείρησης». Είναι λογικό πως δεν φέρνεις αντίσταση σε κάτι τέτοιο, γιατί μετά αρχίζουν τα ’’αντίσταση κατά της αρχής’’ κλπ. Κατεβαίνω από το αμάξι και πιάνει το μάτι μου τη γυναίκα αστυνομικό να με κοιτάει με τόσο μίσος! Αισθάνθηκα πρώτη φορά τόση αποστροφή, μίσος, αηδία. Της λέω: «Να ρωτήσω κάτι; Για ποιο λόγο με κοιτάς με αυτό τον τρόπο;». Μου λέει: «Έλα που θα σου δώσω και λογαριασμό για το πώς θα σας κοιτώ. Προχώρα να τελειώνουμε». Κατεβαίνω, προχωράω, στρίβω προς τα εκεί που ήταν ο επικεφαλής και του λέω: -Εσείς είστε ο επικεφαλής; -Ναι. – Μπορείτε να μου πείτε τι γίνεται; -Θα κάνουμε μία προσαγωγή για μια εξακρίβωση. -Αν θέλετε να εξακριβώσετε τα στοιχεία μου μπορείτε να πάρετε την ταυτότητα μου, το δίπλωμά μου, την άδεια και την ασφάλεια του αυτοκινήτου μου, που είναι όλα στο αμάξι και να κάνετε την εξακρίβωση. Για ποιον λόγο πρέπει να έρθω στο τμήμα για να εξακριβώσετε τα στοιχεία μου; – Έτσι πρέπει να γίνει , να έρθετε στο τμήμα. -Κοίτα να δεις δεν είμαι ούτε κανένα χθεσινό, ούτε κανένα μικρό, ούτε κανένα αγράμματο∙ αυτό που θέλετε να κάνετε αυτή τη στιγμή δεν στηρίζεται σε καμία νομιμότητα. Να έχω, Έλληνας πολίτης, τα χαρτιά μου και να με προσαγάγετε στο τμήμα για εξακρίβωση είναι παράνομο. Και πετάγεται ο αστυνομικός που με σταμάτησε και λέει: – «Δεν κατάλαβα! Το να κάνεις πίπες στο δρόμο είναι νόμιμο; -Σε εμένα το είπες αυτό; -Ναι. -Τώρα που με σταμάτησες με το αυτοκίνητο, με είδες να κάνω κάτι τέτοιο; -Νομίζεις δεν ξέρουμε τι γίνεται; -Άσε τι ξέρεις και δες το τι βλέπεις. Ήμουν εν κινήσει, δεν είχε σταματήσει το αυτοκίνητο να τσουλάει, και μου είπε «πάρκαρε και κατέβα!», «οι πίπες που είναι;» Αν διαπιστώσεις κάτι παράνομο την ώρα που το κάνω, έλα να με συλλάβεις∙ με το ‘θα’ κάνω κάτι, πώς έρχεσαι; – Δεν θα το συζητάμε τώρα! – Μας άφησαν γύρω στις 5 παρα τέταρτο. Μας πήγαν στο Α.Τ. πλατείας Δημοκρατίας. Το επόμενο βράδυ συνέβη περίπου το ίδιο στην Αναστασία και τη Ρέα, την ώρα που πήγαιναν να βάλουν βενζίνη στο αυτοκίνητο. Τις σταμάτησαν στο δρόμο. Όλα γίνονταν στην περιοχή της Μοναστηρίου-Γιαννιτσών-Κωλέτη, εκεί. Στο City Gate κοντά. Αλλά το βενζινάδικο που πήγαν τα κορίτσια βρίσκεται κοντά στο κτελ μακεδονίας και τις σταματήσανε κάπου στο τέρμα της Γιαννιτσών, πριν στρίψουν για να φτάσουν στο βενζινάδικο. Τις πήρανε και αυτές μέσα. Το επόμενο βράδυ τις ίδιες πάλι. Όλες οι προσαγωγές γίνονταν χωρίς να εξηγηθεί ο λόγος, εντελώς αυθαίρετα, ή μάλλον με αυθαίρετες υποθέσεις ότι κάναμε κάτι που δεν αποδεικνυόταν από τίποτε.
Την προσαγωγή των τρανς ακολούθησε και η κράτηση της δικηγόρου που πήγε στο τμήμα για να τις συναντήσει. Η ίδια περιγράφει :
Η: Ήταν μια φρικτή εμπειρία, δεν περίμενα ότι θα με πείραζε τόσο πολύ γιατί γενικά είμαι «σκληρόπετση», δουλεύω πολλά χρόνια στο ποινικό, πολλά χρόνια σε φυλακές, και δεν περίμενα ότι θα με πείραζε. Με προσέβαλε πάρα πολύ αυτό που συνέβη. Τα γεγονότα λίγο πολύ είναι γνωστά. Πήγα στο τμήμα να δω μία τρανς γυναίκα που είχε προσαχθεί για τρίτη φορά μέσα σε τέσσερις μέρες. Ο αξιωματικός υπηρεσίας δεν μ’ άφησε ν’ ανέβω. Εγώ επέμεινα ότι πρέπει ν’ ανέβω. Μάλιστα μου είπε ότι έχει δύσει ο ήλιος, κι αυτή ήταν η αιτιολογία γιατί δεν μπορώ ν’ ανέβω. Του απάντησα ότι έχει δύσει ο ήλιος της λογικής. Ο δικηγόρος μπορεί 24 ώρες το 24ωρο να επισκεφτεί τον πελάτη του που κρατείται. Θεώρησαν ότι θα παραιτούμουν. Εγώ δεν παραιτήθηκα και πήρα το 100 έτσι ώστε να έρθουν να λύσουν το πρόβλημα. Να διαπιστώσουν τι αδίκημα είναι αυτό που τελείται όταν κάποιος δεν αφήνει τον δικηγόρο και τον κρατούμενο να συναντηθούν.
Mωβ: Δηλαδή ήσασταν στο τμήμα και πήρατε τηλέφωνο;
Η: Ναι, και πήρα το 100, γιατί δεν μπορεί κάποιος που κρατείται να μην μπορεί να έχει επικοινωνία με τον δικηγόρο του! Είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Είναι ανθρώπινο δικαίωμα να έχει κάποιος απρόσκοπτη επαφή με τον δικηγόρο του όταν τον βάλουν μέσα σ’ ένα κρατητήριο. Εν πάση περιπτώσει, ανεβαίνοντας πάνω ο αξιωματικός υπηρεσίας μου είπε ότι θα πάω αυτόφωρο! Εγώ νόμιζα ότι μου κάνει πλάκα διότι οι δικηγόροι δεν πάνε αυτόφωρο, αν δεν συνεδριάζει την επόμενη μέρα το τριμελές εφετείο. Μου ζήτησε την πολιτική μου ταυτότητα, μου ζήτησε και τη δικηγορική και μου τις απομάκρυνε, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει συνήθως, και έτσι ρωτάω «που τις πάτε;» Έρχεται, με πιάνει από πίσω, ανοίγει το κρατητήριο, με ρίχνει μέσα και μου λέει «μέσα κι εσύ».
Mωβ: Δια της βίας δηλαδή;
Η: Ναι, και με κλείδωσε. Εγώ, όσο ήμουν παράνομα πίσω από τα κάγκελα, σε αυθαίρετη θέση κράτησης, φυσικά υπερασπίστηκα τα δικαιώματά μου ως συνλειτουργός της δικαιοσύνης -γιατί δεν είναι δυνατόν μια δικηγόρος που βρίσκεται εκεί να υπερασπιστεί την πελάτη της να την κρατούν – ώστε να με βγάλουν έξω, να τον συλλάβουν και να σεβαστούν τον ρόλο τους και το προεδρικό διάταγμα που ορίζει τις υποχρεώσεις τους. Μάλιστα κάποιον καιρό αργότερα, είδαμε κάποιον απ’ αυτούς τους αστυνομικούς στο δικαστήριο και μου είπε «πρέπει να είστε πολύ καλή δικηγόρος. Τα λέγατε πολύ ωραία πίσω απ’ τα κάγκελα».
Mωβ: Έκανε και χιούμορ δηλαδή;
Η: Ναι, έκανε και χιούμορ! Έτσι στη συνέχεια, ως όφειλα, μήνυσα τον αστυνομικό, καθώς και τους υπόλοιπους συναδέλφους του που έπρεπε να πράξουν τα νόμιμα. Όταν μ’ έβγαλε τον ρώτησα γιατί κρατούμαι, μου είπε ότι εγώ ήθελα από μόνη μου να κλειδωθώ, ρώτησε και τους υπόλοιπους «έτσι παιδιά;». Αυτή ήταν και η πιο τρομακτική στιγμή της ιστορίας αυτής: κάποιοι δεν μίλησαν, κάποιοι έγνευσαν ας πούμε, κάποιοι είπαν «ναι, ναι» μόνοι τους και οι υπόλοιποι γέλαγαν. Αυτό το πράγμα εμένα μ’ έκανε να αισθάνομαι ότι δεν είμαι στην ελληνική αστυνομία, ότι είμαι σε εγκληματική οργάνωση. Παρ’όλα αυτά επέμεινα να μου γνωρίσουν γιατί κρατείται η πελάτισσά μου, δηλαδή ξαναγύρισα σ’ αυτό. Μου είπαν ότι δεν κρατείται, ότι έχει προσαχθεί. Τότε τους είπα «θα πρέπει να ξεκλειδώσετε» Ήταν και άλλες τέσσερις και όλες μου είπαν ότι έχουν προσαχθεί, και τους είπα «θα πρέπει να ξεκλειδώσετε. Ή κρατούνται και θα πρέπει να τους γνωρίσετε γιατί ή θα τις ξεκλειδώσετε». Αυτό δημιούργησε έναν εκνευρισμό. Και συμπλήρωσα να φέρουν κι έναν συνάδελφό τους για να καταθέσω μήνυση. Μου απάντησε ο αστυνομικός: «Aν με μηνύσετε, θα σας μηνύσω κι έχω τόσους μάρτυρες». Αναγκάστηκα κι εγώ να φύγω γιατί κάποια στιγμή ένιωσα ότι όταν συνειδητοποιήσει τι πρόκειται να πάθει για αυτό που έκανε μπορεί τα πράγματα να γίνουν επικίνδυνα και αποφάσισα να φύγω. Ήμουν σε πολύ άσχημη κατάσταση (…) Πήγα στο τμήμα Λευκού Πύργου για να κάνω τη μήνυσή μου και ξύπνησα και τη συνάδελφο Ξανθίππη Μωησίδου για να έρθει να με συνδράμει γιατί ήμουν σε πολύ άσχημη κατάσταση μόλις κατέβηκα. Ξέρεις, όσο ήμουν στο τμήμα ήμουν εγώ υπερασπίστρια αλλά μετά που βγήκα από το τμήμα, ένιωθα ήταν σε κάθε μου κύτταρο ότι ήμουν θύμα μιας απίστευτης αυθαιρεσίας.
Έκανα κάποιες ώρες να δώσω κατάθεση γιατί κάθε δύο με τρείς λέξεις έκλαιγα με αναφιλητά. Γιατί, αν θέλεις και σημειολογικά, ο δικηγόρος συμβολίζει την ελπίδα αυτού που κρατείται να βγει έξω. Αν τον βάλεις μέσα είναι πολύ κακός συμβολισμός……»
Μωβ: Αυτή τη στιγμή σε ποιο σημείο βρίσκεται αυτή η διαδικασία νομικά;
Η: Έχει γίνει μήνυση, υπήρξαν και έντονες πιέσεις ν’ αποσυρθούν οι μηνύσεις και θα δούμε πώς προχωρά.
«Για να βελτιώσουμε την εικόνα της περιοχής»
Η περιοχή στην οποία έγιναν οι προσαγωγές είναι κυρίως η δυτική «πύλη» της πόλης και φέρει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ο δήμος Θεσσαλονίκης είχε από παλιά επικεντρώσει το ενδιαφέρον του σε αυτή την περιοχή. Η ανάπλασή της είχε ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια με την ανέγερση αρκετών οικοδομικών συγκροτημάτων, τη μετατροπή βιοτεχνιών σε χώρους τέχνης και loft και με τα πρώτα εμπορικά κέντρα να κάνουν την εμφάνισή τους. Με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου επιχειρηματικού πάρκου στην περιοχή, άρχισαν να δραστηριοποιούνται πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες, εργολάβοι, νέοι κάτοικοι, έμποροι και καταναλωτές. Όμως, στην ίδια αυτή περιοχή, προϋπήρχαν πληθώρα οίκων ανοχής, μετανάστες από την πρώην σοβιετική ένωση, τσιγγάνοι, μαγαζιά κινέζων μεταναστών και μια πιάτσα ανεύρεσης εργασίας μεταναστών με κέντρο την πλατεία απέναντι από τον σιδηροδρομικό σταθμό. Η διαδικασία εξευγενισμού (gentrification) της περιοχής ακολούθησε μια αντίστοιχη στρατηγική που έχει προηγηθεί πολλάκις στο παρελθόν, με κοντινότερο παράδειγμα το κέντρο της Αθήνας. Αφορά τις αποκαλούμενες «υποβαθμισμένες» περιοχές και επιδιώκει την περαιτέρω υποβάθμισή τους, με σκοπό τόσο να ρίξει τις τιμές των ακινήτων και των οικοπέδων, όσο και να δημιουργήσει την κοινωνική συναίνεση για να «αδειάσει» την περιοχή από τους προηγούμενους χρήστες. Δεν προκαλούν καμία έκπληξη λοιπόν οι δηλώσεις του Δένδια περί «βελτίωσης της εικόνας της περιοχής» μέσω των προσαγωγών όλων αυτών που «χαλάνε την εικόνα». Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να έχουν οδηγήσει στη δημιουργία μιας πραγματικά αποστειρωμένης και αναπλασμένης περιοχής, με σαφέστατα «βελτιωμένη εικόνα», αν δεν είχε κάνει την εμφάνισή της η κοινωνική και οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων. Η περιοχή όχι μόνο δεν εκπλήρωσε τα όνειρα των επίδοξων αποίκων, αντιθέτως αφέθηκε και υποβαθμίστηκε ακόμη περισσότερο. Παράλληλα, με την παρουσία των γραφείων της χρυσής αυγής καθώς και του δικαστικού μεγάρου η περιοχή αποτελεί πολύ συχνά μια ακατοίκητη, αστυνομοκρατούμενη ζώνη.
Κάποιοι από τους κατοίκους της περιοχής, την άνοιξη του 2011, προέβησαν σε κινητοποιήσεις, ώστε να φύγουν τα μπουρδέλα από τη γειτονιά τους. Για τον λόγο αυτό οργάνωσαν πολιτοφυλακές (νυχτερινές περιπολίες με φακούς) που στόχο είχαν να εντοπίζουν πρόσωπα που θεωρούσαν ανεπιθύμητα και να καλούν την αστυνομία. Υπάρχει κάτι παραπάνω από υπόνοια ότι οι φασίστες, οργανωμένοι στη χρυσή αυγή ή μη, συμμετείχαν ενεργά στην τοπική κίνηση πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό, ο δήμαρχος Μπουτάρης πρότεινε να απομακρυνθούν οι οίκοι ανοχής από την περιοχή και να δημιουργηθεί έξω από την πόλη μια «γειτονιά του έρωτα», όπως δήλωσε, που θα ενισχύσει τον σεξοτουρισμό στην ερωτική Θεσσαλονίκη.
Η Κ. που προσήχθη από την περιοχή αναφέρει:
Κ: Εμάς μας έδειξε όλο αυτό ότι είχανε πρόβλημα οι αστυνομικοί με τις τρανς συγκεκριμένα, γιατί εμείς με τους υπόλοιπους συμπολίτες δεν έχουμε πρόβλημα, ούτε και αυτοί με εμάς. Και οι ίδιοι οι συμπολίτες από κάποιο σύλλογο μας είπαν «εμείς είπαμε ότι δεν μας πειράζουν οι τρανς». Πρόβλημα μπορεί να υπάρχει από κάποιους φασίστες ή χρυσαυγίτες. Με την ανακοίνωση που βγάλανε μας ήταν προφανές ότι μάς θεωρούν σκουπίδια. Δηλαδή όταν λένε ότι θέλουν να καθαρίσουν και να αναβαθμίσουν την περιοχή, πάει να πει πως μας βλέπουν σαν σκουπίδια (ανακοίνωση Δένδια). Σαφώς όλα ξεκινάνε από ψηλά και όχι από έναν αξιωματικό υπηρεσίας. Ποιος μου απαγορεύει εμένα να βρεθώ σε ένα συγκεκριμένο μέρος της πόλης, ή στο αυτοκίνητό μου. Και ποιος μπορεί να είναι αυτός που μπορεί να με σταματά ακόμη και εν κινήσει στο αυτοκίνητό ή περιμένοντας στο βενζινάδικο και να με σταματάει και να με προσάγει χωρίς μάλιστα να μου εξηγεί γιατί;
Οι τρανς γυναίκες προσήχθησαν επειδή βρίσκονταν σε μια συγκεκριμένη περιοχή κατά τις βραδινές ώρες και επειδή είχαν διαφορετικό κοινωνικό φύλο από το βιολογικό τους, διαφορετική εμφάνιση από αυτή που έγραφε η ταυτότητά τους. Είναι σαφές πως η αφήγηση της εξουσίας για την πόλη και τον δημόσιο χώρο όχι μόνο δεν περιλαμβάνει «παρεκκλίσεις» από το κανονικοποιητικό (ετεροκανονικό) μοντέλο του λευκού έλληνα πολίτη αλλά τις ποινικοποιεί με κάθε ευκαιρία. Όπως σημειώνει η δικηγόρος που αρχικά πήγε να τις υπερασπιστεί:
Η: Η απάντηση του υπουργείου μιλάει για σεξουαλική εργασία. Όμως έχουμε ένα σοβαρό θέμα εδώ: το πώς υποθέτουν οι αρχές ότι, επειδή είσαι διεμφυλικό άτομο και βρίσκεσαι σε συγκεκριμένο γεωγραφικό μήκος και πλάτος, είσαι κι εκδιδόμενο πρόσωπο. Αυτό το πράγμα είναι μια στερεοτυπική καταγραφή που δεν επιβεβαιώνεται από συγκεκριμένα στοιχεία και στην ποινική πράξη πρέπει, για να έχουμε γεγονός, να έχουμε πράξη.
Μπάτσοι και υπουργοί δουλεύουνε μαζί…
Τα άτυπα αυτά πογκρόμ δεν συμβαίνουν βέβαια πρώτη φορά. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται αρκετά μεθοδευμένα. Στην κατεύθυνση αυτή έχει δημιουργηθεί ένα νέο νομικό οπλοστάσιο – απαραίτητο εργαλείο σε μια συνθήκη εξαίρεσης – αλλά και πλήθος πρωτοβουλιών και σχεδίων από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς με στόχο να απεμπολήσουν τα ανεπιθύμητα, μιαρά σώματα από την πόλη και τη χώρα. Η επιχείρηση «ξένιος Δίας» αριθμεί χιλιάδες προσαγωγές ανθρώπων, οι οποίες τις περισσότερες φορές ισοδυναμούν με ξύλο, κράτηση, φυλάκιση ή απέλαση. Ήταν στο πλαίσιο αυτής της επιχείρησης προσαγωγής, τον Αύγουστο του 2012, που περισσοτέρες από 25 τρανς στην Αθήνα, οδηγήθηκαν σε υπηρεσίες της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής, χωρίς καμία επαρκή αιτιολογία, τους έγινε υποχρεωτική εξέταση τεστ HIV, από γιατρό του ΚΕΕΛΠΝΟ, και στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθερες καθώς δεν βρέθηκαν θετικές στον ιό (κατ’ εφαρμογή της Υγειονομικής Διάταξης 39Α). Η επιχείρηση «Θέτις», την άνοιξη του 2013, στοχοποίησε χρήστες ουσιών, που απήχθησαν και μεταφέρθηκαν στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας, υποβλήθηκαν σε εξαναγκαστικές ιατρικές εξετάσεις και καταγράφηκαν τα προσωπικά και ιατρικά τους στοιχεία. Πρόκειται για μια ακόμα κίνηση ελέγχου και διαχείρισης του πληθυσμού, για μια επαναλαμβανόμενη κατάσταση εξαίρεσης, που στοχεύει στη διαρκή υποτίμηση των πιο ευάλωτων κοινωνικών κομματιών αλλά και στην εμπέδωση ενός συστήματος επιτήρησης και καταστολής. Στα παραπάνω συγκαταλέγεται το κυνήγι των οροθετικών γυναικών τον Μάιο του 2012 αλλά και τα καθημερινά κυνήγια των μικροπωλητών από τη δημοτική και την κρατική αστυνομία. Παράλληλα, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας τρανς μαθήτριας, τον Δεκέμβρη του 2013 στην Αθήνα, η οποία δέχθηκε τρανσφοβικές παρενοχλήσεις λόγω της ταυτότητας φύλου της, κινδύνευσε να την κάψουν ζωντανή και, αντί να την προστατεύσουν, οι καθηγητές σιγόνταραν τις επιθέσεις μίσους εναντίον της. Η μαθήτρια έκτοτε άφησε το σχολείο, ενώ η μοναδική καθηγήτρια που την υποστήριξε τέθηκε σε αργία, μέσω ΕΔΕ.
Τα πογκρόμ ήταν άμεση συνέπεια-αποτέλεσμα δημοτικών και κρατικών πολιτικών. Ο τότε υπουργός υγείας Λοβέρδος δήλωνε για το κυνήγι των οροθετικών: «Είναι ανάγκη να απελαθούν οι ιερόδουλες φορείς του AIDS, προκειμένου να πάψουν να συνιστούν απειλή για την ελληνική οικογένεια». Όπως εξήγησε, αποτελεί πλέον πρόβλημα της ελληνικής οικογένειας, καθώς η μετάδοση γίνεται «από την παράνομη μετανάστρια στον Έλληνα πελάτη, στην ελληνική οικογένεια». Το 2011, ο Καμίνης, δήμαρχος της Αθήνας, απεφάνθη πως δύο πράγματα ευθύνονται για την παρακμή του κέντρου της πόλης: οι διαδηλώσεις και το παραεμπόριο (από τους μετανάστες). To 2013 ο υπουργός υγείας Γεωργιάδης επανέφερε το ρατσιστικό νόμο Λοβέρδου, ενώ ταυτόχρονα δήλωνε για τους μετανάστες: «Πρέπει να τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη για να καταλάβουν ότι είναι ανεπιθύμητοι στη χώρα και να φύγουν». Πρόσφατα, ο υπουργός δημόσιας τάξης Δένδιας ξεκαθάρισε αναφορικά με την επιχείρηση στη Θεσσαλονίκη ότι: «(συνέβη) για να βελτιωθεί η εικόνα της πόλης». Πιθανότατα βέβαια το κυνήγι δεν σταματά εδώ, καθώς, όπως συμπλήρωσε και ο βουλευτής της χρυσής αυγής Παναγιώταρος έξω από το θέατρο «Χυτήριο» με τις «γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες», «έρχεται και η σειρά σας, ερχόμαστε».
Ωστόσο, είναι στην καθημερινή ζωή που γεννιούνται, τροφοδοτούνται και αναπαράγονται τα σεξιστικά και ρατσιστικά πρότυπα αυτής της κοινωνίας. Από τη δημόσια σφαίρα και την καθημερινή ζωή πηγάζουν οι παραπάνω πολιτικές εξόντωσης. Άλλωστε, δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά μεθοδευμένα από την ελληνική αστυνομία και τους όποιους κρατικούς μηχανισμούς. Ως πιο πρόσφατο περιστατικό, τη στιγμή που γράφεται το κείμενο, έχουμε τους ξυλοδαρμούς τρανς γυναικών στην Αθήνα, στο μετρό και στην πλατεία Εξαρχείων, από αγόρια και άντρες περαστικούς.
Μωβ: Έχουν γίνει κι άλλες επιθέσεις, έτσι δεν είναι; Όπως για παράδειγμα κάγκουρες, που πηγαίνουν σε χώρους συνάντησης γκέι (cruising areas) και πετάνε αυγά και άλλα παρόμοια;
Κ: Αυτά υπάρχουνε, ναι. Και συγκεκριμένα, αν θυμάμαι καλά, πριν από 3-4 μήνες είχαν γίνει κάποιες επιθέσεις και τη δεύτερη φορά κατάφεραν να τους πιάσουν. Περνούσανε και πετούσαν τους πυροσβεστήρες στα κορίτσια.
Στην Αθήνα είναι πολύ χειρότερα τα πράγματα. Είναι δεδομένο ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να βρεις δουλειά. Καταρχήν εμένα με απέλυσαν, όταν ήμουνα βοηθός προϊσταμένου, τελοσπάντων, σαν γκέι ακόμα. Ήμουν 19-20 χρονών και με απέλυσαν μόνο και μόνο γιατί μάθανε ότι είμαι γκέι. Οπότε πόσο μάλλον όταν είσαι τρανς! Αυτό είναι δεδομένο, είμαστε αποκλεισμένες. Απλά εγώ προσπάθησα να κάνω δικές μου δουλειές, με δικά μου χρήματα, γιατί δεν ήθελα να κάνω πορνεία. Είχα το μυαλό, έβαλα πέντε δραχμές στην άκρη, και κοίταξα να κάνω κάποιες δικές μου δουλειές. Αλλιώς είναι πάρα πολύ δύσκολο.
Μωβ: Και σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζει ο κόσμος μια τρανς, έχει αυτό διαφορά; Ή είναι πάνω κάτω το ίδιο…
Κ: Ε, κοίταξε…. έχει διαφορά. Ναι, έχει διαφορά. Στην Αθήνα ίσως να περάσεις λίγο πιο φλου, πιο απαρατήρητη. Δηλαδή να μην δώσουν τόση πολλή σημασία. Στην Αθήνα, ως συνήθως, μένεις στο κέντρο. Γιατί έχεις πρόβλημα στις περιοχές τις λίγο πιο, πώς να το πούμε….πιο γειτονιά. Αν και έχω μείνει και σε γειτονιές, δηλαδή έχω μείνει στο Περιστέρι, στο Μπουρνάζι. Κι είναι, πιστεύω να το καταλαβαίνεις, φυσικό. Γιατί στη γειτονιά σε γνωρίζουν. Όταν βγαίνεις και είναι δεκαπέντε μονοκατοικίες, η μια απέναντι από την άλλη, ο απέναντι ξέρει ποιος μένει απέναντι … Είναι άλλη κατάσταση.
Τρανς αντιστάσεις
Το 2010 δημιουργήθηκε στην Αθήνα το “Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών”(Σ.Υ.Δ.), αναγνωρισμένη συλλογικότητα για την υποστήριξη των δικαιωμάτων της τρανς κοινότητας.
Κ: Το σωματείο ξεκίνησε για να διεκδικήσει τα ανθρώπινα δικαιώματά μας. Πράγματα όπως η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και η δυνατότητα αλλαγής των εγγράφων μας, η καταπολέμηση των διακρίσεων και της ρητορικής και των εγκλημάτων μίσους, η αντιμετώπιση των αποκλεισμών από την εργασία, την υγεία, την εκπαίδευση, θέματα που απασχολούν έντονα την τρανς κοινότητα. Απλά στην αρχή υπήρχαν μέλη μόνο στην Αθήνα, δεν υπήρχε κάποια σύνδεση μεταξύ Θεσσαλονίκης και Αθήνας. Όταν εγώ, που ήμουν ήδη μέλος στο ΣΥΔ – ήμουν και αντιπρόεδρος για έναν χρόνο – αποφάσισα να μετακομίσω από την Αθήνα, πέρσι τον Μάιο, στη Θεσσαλονίκη, μιλήσαμε με τη Μαρίνα και καταφέραμε να βγάλουμε μια άκρη. Μετά η φίλη μου που και είναι αυτή μέλος του σωματείου – ήταν από την Αθήνα, ανέβηκε και αυτή επάνω. Έτσι σιγά-σιγά καταφέραμε να δημιουργήσουμε μια ομάδα ΣΥΔ Θεσσαλονίκης με σκοπό τόσο την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετώπιζε η τρανς κοινότητα της πόλης, όσο και τη διάδοση των σκοπών του Σωματείου και τη δημιουργία δεσμών αλληλεγγύης της τρανς κοινότητας.
Μωβ: Γενικά γύρω από τι ζητήματα ενδιαφέρεσαι να αγωνίζεσαι;
Κ: Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο ρατσισμός, το οτι κάποιος αντιμετωπίζεται με ρατσισμό. Είναι κάτι το οποίο προσωπικά με καίει. Ίσως γιατί το νιώθω στο πετσί μου κι εγώ, κακά τα ψέματα.
Μωβ: Εμείς, ως μωβ καφενείο, θα θέλαμε να έχουμε παραπάνω σχέσεις με κάποιον τρόπο, για να καταλάβουμε καλύτερα και τι γίνεται. Αντίστοιχα εσείς σαν σωματείο ή εσύ πώς θα την έβλεπες αυτή τη σχέση, πώς θα την περίμενες;
Κ: Εμείς είμαστε πάντα διαθέσιμες για οποιαδήποτε συνεργασία. Παραδείγματος χάρη η «homophonia» κάνει κάθε Δευτέρα συγκέντρωση στο στέκι μεταναστών και έχουν ανοιχτές συνελεύσεις. Άλλες φορές συμμετέχουμε, άλλες μας είναι δύσκολο αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε. Δεν ξέρω πώς θα το περίμενα, αλλά ξέρεις, αυτό δεν είναι μόνο στο χέρι μας. Ένα ταγκό χορεύεται από δύο, όχι από έναν. Θα πρέπει να υπάρξει μία συζήτηση, και όταν υπάρχει καλή διάθεση, θα μπορούσαν να διερευνηθούν οι δρόμοι…
Για να κάνουμε αυτές τις πόλεις και δικές μας
Το μωβ καφενείο, μεταξύ άλλων, αποτελεί και έναν χώρο συνάντησης και ξεπεράσματος των δομημένων ταυτοτήτων που γεννούν αποκλεισμούς και εξαιρέσεις. Επιλέξαμε να ανοίξουμε το ζήτημα τόσο για να βγάλουμε στην επιφάνεια όλα όσα φυσικοποιούνται και θάβονται από την κυρίαρχη ετεροκανονικότητα αλλά και για να έρθουμε σε επαφή, να αποκτήσουμε σχέσεις και να κατακτήσουμε μια εν δυνάμει σύνδεση με την τρανς κοινότητα της πόλης. Σε αυτό το πλαίσιο αποφασίσαμε να συναντήσουμε και να μιλήσουμε με κάποια άτομα που έζησαν από κοντά τα γεγονότα του πογκρόμ. Αναμφίβολα βιώνουμε τη σκλήρυνση των έμφυλων ιεραρχιών και μέσα από τη φυσική εξόντωση όσων δεν συμμετέχουν στην κανονικότητα της κοινωνίας και του έθνους. Για μας, ύστερα και από τις πρόσφατες ‘επιχειρήσεις’ εξόντωσης ανθρώπων είναι περισσότερο ξεκάθαρο από ποτέ πως η σύγχρονη βιοπολιτική, η οργάνωση των κανονικών σωμάτων δηλαδή, με στόχο την διαχείριση ολόκληρων πληθυσμών, τροφοδοτείται από τον μάτσο ρατσισμό, την ομοφοβία, τον εθνικισμό και την πατριαρχία και είναι ακριβώς εκεί όπου επιλέγουμε να σταθούμε απέναντι, οικοδομώντας τις συνθήκες και τους χώρους για να υπάρξουμε διαφορετικά, για να κάνουμε αυτές τις πόλεις και δικές μας.
Το παρακάτω αποτελεί μια προσπάθεια σύντομης επεξήγησης όρων και εννοιών που καταχρηστικά παρουσιάζονται εδώ εν είδει λημμάτων ερμηνευτικού λεξικού, μιας και όχι απλά δεν υπάρχει ενιαία ερμηνεία τους, αλλά αποτελούν κομμάτι μιας θεωρητικής συζήτησης-διαμάχης που συνεχώς επιθυμεί να τους επαναπροσδιορίσει.
Μέσα από την παράδοση του φεμινιστικού κινήματος και των σπουδών φύλου, έχουν προκύψει οι κατηγορίες ανάλυσης του βιολογικού και κοινωνικού φύλου.
O όρος βιολογικό φύλο (sex) παράγει τις ταξινομήσεις αρσενικό και θηλυκό, με βάση την ορατή διαφορά των γεννητικών οργάνων και τη συνακόλουθη διαφορά των αναπαραγωγικών λειτουργιών.
Η φεμινιστική θεωρία έχει ασκήσει κριτική στις ερμηνείες του βιολογικού φύλου, σύμφωνα με τις οποίες το νόημα της κοινωνικής ύπαρξης των φύλων μπορεί να εξαχθεί από κάποιο δεδομένο της αναπαραγωγικής φυσιολογίας τους. Έτσι κάπως δημιουργήθηκε η ανάγκη για το εργαλείο του κοινωνικού φύλου.
Κοινωνικό φύλο (gender) ουσιαστικά αποκαλείται το σύνολο των συμπεριφορών, ρόλων, χαρακτηριστικών και ικανοτήτων που φέρει κάποιο υποκείμενο σε συνάρτηση με το κοινωνικοπολιτικό του περιβάλλον και το καθιστούν έμφυλο υποκείμενο.
Πιο απλά, συνήθως ανα-γνωρίζουμε το φύλο ενός ατόμου χωρίς να έχουμε εικόνα των εξωτερικών γεννητικών του οργάνων (π.χ. από τον τρόπο που μιλάει, τα ρούχα που φοράει, την τριχoφυΐα, το χτένισμα, το αν βλέπει ποδόσφαιρο, αν φοράει τακούνια, το τονικό ύψος της φωνής κ.α.).
Στοιχεία δηλαδή, που δεν έχουν κάποια σχέση με την αναπαραγωγική ανατομία του ατόμου, αλλά με το πώς το άτομο αυτό κοινωνικοποιείται, συγκροτείται και συγκροτεί το κοινωνικό περιβάλλον.
Τρανς (Trans): Ο όρος δημιουργήθηκε για να περιγράψει τα άτομα τα οποία μετακινούνται από-προς κάποιο φύλο, είτε επιλέγουν να μείνουν κάπου ανάμεσα στα φύλα, είτε να φτιάξουν το δικό τους φύλο με οποιονδήποτε τρόπο.
Τραβεστί, Παρενδυτική-ός (Transvestite): Ο όρος αναφέρεται σε άτομα που δεν έχουν κάνει κάποια επέμβαση στα εξωτερικά γεννητικά τους όργανα και επιλέγουν να ντύνονται παρεκκλίνοντας από το φύλο με το οποίο μεγάλωσαν, γεννήθηκαν, ή επιλέχθηκε για αυτούς-τές κατά τη γέννηση τους.
Τρανσέξουαλ (transexual): Ο όρος αναφέρεται στα άτομα που έχουν προχωρήσει σε επέμβαση αλλαγής των εξωτερικών γεννητικών τους οργάνων ή/και άλλων σωματικών παρεμβάσεων.
Επίσης χρησιμοποιούνται οι όροι Τrans pre-op και post-op, αναφερόμενοι στην κατάσταση πριν και μετά την επέμβαση αντίστοιχα.
Τέλος, F to M (Female to Male) είναι όρος που αναφέρεται στα άτομα που μετακινούνται από το θηλυκό στο αρσενικό φύλο και M to F (Male to Female) στα άτομα που μετακινούνται από το αρσενικό στο θηλυκό.
Εμείς επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο trans, αναφερόμενες σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες, αναγνωρίζοντας την κοινωνική και όχι ανατομική «φύση» του φύλου.
Σις (Cis ): Ο όρος αυτός αναφέρεται στα μη trans άτομα, στα άτομα που δεν μετακινούνται από το φύλο το οποίο έχει επιλεχθεί για αυτούς-τές. Δημιουργήθηκε κυρίως για να φωτίσει την trans ταυτότητα και αντίστοιχα το cis προνόμιο εντός της πατριαρχίας και της ετεροκανονικότητας. Δημιούργησε έτσι παράλληλα, την cis κανονικότητα ως εργαλείο κατανόησης της καταπίεσης και του αγώνα των trans ατόμων.