Ιστάνμπουλ η πιο όμορφη πόλη, εξέγερση στο Γκεζί (Μάϊος – Ιούνιος 2013)

005

Συνέντευξη με τη Ζεϊνό και τον Τσίσκε, μέλη της ομάδας «Müşterekler» (Τα Κοινά μας)

Η ομάδα «Müşterekler» (Τα Κοινά μας) αποτελεί δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ κοινωνικών κινημάτων βάσης στην Ιστάνμπουλ. Ομάδες αλληλεγγύης σε μετανάστες, ομάδες ενάντια στους αστικούς μετασχηματισμούς, συλλογικότητες επισφαλών εργαζομένων, οικολογικές ομάδες, φεμινιστικές και lgbt ομάδες συνεργάζονται κάτω από το σλόγκαν «κομμουνισμός και κοινός νους, άμεση δημοκρατία και αγώνες για τα κοινά». Η βασική ιδέα είναι να οργανώνουν κοινές δράσεις και κοινό τρόπο σκέψης, σε ένα αντικαπιταλιστικό, αντιεθνικό, αντιπατριαρχικό πλαίσιο. Συμφωνά με τη Ζεϊνό, τα περισσότερα άτομα μέσα στις ομάδες του δικτύου είναι είτε μαρξιστές είτε αναρχικοί και «πάντα προσπαθούμε να διορθώνουμε τον μαρξισμό μέσα από τον αναρχισμό και τον αναρχισμό μέσα από το μαρξισμό. Κινούμαστε μεταξύ αυτών των δύο, ανάμεσα σε μαύρο και κόκκινο και αναζητούμε τις συνδέσεις». Μετά την εξέγερση του Γκεζί εστιάζουν στους αγώνες ενάντια στις αναπλάσεις προλεταριακών γειτονιών, ενάντια στην καταστροφή των δασών για να γίνουν φαραωνικά έργα, ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των δημόσιων χώρων, πάρκων και πλατειών και όπως λένε «προχωράμε με εξεγέρσεις, με όνειρα, με έρωτα και θάρρος…» (περισσότερες πληροφορίες στο http://mustereklerimiz.org/).

 

τη συνέντευξη την πήραμε την Τρίτη, 5 Νοεμβρίου 2013, σε ενα μπαρ δίπλα στην πλατεία Ταξίμ

C: Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για την επίσημη πολιτική και τους κοινωνικούς αγώνες που προηγήθηκαν του Γκεζί στα πεδία του φύλου-φυλής-τάξης.

Ζεϊνό: Θα σας δώσω μερικές πληροφορίες για το background της εξέγερσης. Πριν το Γκεζί, η αριστερά στην Ιστάνμπουλ ήταν πολυδιασπασμένη. Χαρακτηριστικά, στις πορείες της Πρωτομαγιάς, διαδηλώνουν περίπου 50.000 άτομα, αλλά είναι χωρισμένα σε εκατοντάδες συνδικάτα, κόμματα, κινήματα, τα οποία δεν συνεργάζονται μεταξύ τους, δεν συμπαθεί το ένα το άλλο. Ένα σημαντικό σημείο αναφοράς ήταν το 2009, όταν έλαβε χώρα στην Ιστάνμπουλ η σύνοδος του ΔΝΤ. Tότε φτιάχτηκε μια πλατφόρμα, η «Resistanbul», από μικρά αυτόνομα κινήματα. Μάλιστα το δικό μας δίκτυο, «Τα Κοινά μας», έχει τις ρίζες του στην «Resistanbul». Ξεκινήσαμε τότε να κάνουμε ορισμένες δράσεις και συνελεύσεις, με θέμα την ιδέα για μια «αντικαπιταλιστική πόλη», για την «άμεση δημοκρατία στην πόλη» και για το «δικαίωμα στην πόλη».

Τώρα, εάν δούμε την Τουρκία στο σύνολό της θεωρώ ότι δύο είναι τα σημαντικά ζητήματα: ο χώρος  και το σώμα. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές του AKP, του κόμματος που κυβερνά την Τουρκία, συνδέονται με αυτά τα δυο κομβικά ζητήματα. Ας μη ξεχνάμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί να υπάρχει σε κάθε χώρα αλλά αποκτά την ηγεμονία στο εσωτερικό της με συγκεκριμένες τοπικές πολιτικές. Χαρακτηριστικά, όταν το AKP ξεκίνησε να εφαρμόζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χρησιμοποίησε συντηρητικές πολιτικές. Αυτό που συνέβη είναι ότι άλλαξαν τον αστικό χώρο με σκοπό να μην μπορείς να συναντηθείς και να αγγίξεις άλλους ανθρώπους. Στην περιοχή που βρισκόμαστε (Ταξίμ), παλαιότερα όλα τα μπαρ είχαν τραπεζάκια έξω στους δρόμους και τον τελευταίο χρόνο τα απαγόρευσαν και ενώ διαδηλώναμε σε αυτούς τους δρόμους, μας απαγόρευσαν να φτάσουμε στην πλατεία Ταξίμ, όπως απαγόρευσαν και τις πορείες της Πρωτομαγιάς να φτάσουν στην πλατεία Ταξίμ. Έτσι, από τη μια πλευρά, απαγορεύουν τη συνάντηση και το άγγιγμα μεταξύ των ανθρώπων και από την άλλη πλευρά εντείνονται οι πολιτικές εξευγενισμού-κυριλοποίησης (gentrification) τόσο στην Ιστάνμπουλ όσο και σε ολόκληρη την Τουρκία. Μάλιστα υπάρχουν οι λεγόμενες κοινωνικές κατοικίες. Ονομάζονται TOKE και πρόκειται για συμπράξεις του κράτους με ιδιώτες. Το κράτος παρέχει τη γη, οι ιδιώτες χτίζουν τα κτίρια και τα πουλάνε κυρίως σε μεσαία ή μικρομεσαία στρώματα. Επίσης, απαλλοτριώνουν τα παλαιά σπίτια, πληρώνοντας ελάχιστα τους παλαιούς ιδιοκτήτες και τα μετατρέπουνε στη συνέχεια σε πολυτελείς κατοικίες, ιδίως όταν βρίσκονται κοντά στο κέντρο της πόλης. Με αυτόν τον τρόπο, το κέντρο της πόλης μετασχηματίζεται σε έναν τόπο αφιλόξενο για τα κατωτέρα οικονομικά στρώματα. Έτσι, λοιπόν, δεν είναι τυχαίο το πρότζεκτ που θέλανε να κάνουνε στην πλατεία Ταξίμ. Σχετίζεται άμεσα με τα κινήματα πόλης που αντιστέκονται στους πολεοδομικούς μετασχηματισμούς.

Τώρα σχετικά με το ζήτημα του σώματος. Η άλλη πλευρά αυτής της συντηρητικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής είναι οι πολιτικές που εφαρμόζονται κυρίως στα σώματα των γυναικών. Για παράδειγμα, πρέπει να κάνεις τρία παιδιά. Επίσης, προσπαθούν να απαγορεύσουν την έκτρωση, η οποία έως τώρα ήταν νόμιμη στην Τουρκία. Δεν έχουν καταφέρει να το περάσουν λόγω της ισχυρής αντίστασης των γυναικείων κινημάτων αλλά περιόρισαν την έκτρωση στις έξι εβδομάδες, που είναι πολύ λίγες. Έτσι λοιπόν, επιδιώκουν να εφαρμόσουν τις λεγόμενες πολιτικές της «Αγίας Οικογένειας». Πρέπει να βρίσκεσαι μέσα στο σπίτι σου και μάλιστα εάν είσαι γυναίκα, αντιμετωπίζεσαι ως επισφαλής εργαζομένη. Σε αντιμετωπίζουν σαν να είσαι κοτόπουλο και να πρέπει να κάνεις τρία αυγά, ως φτηνή εργασία. Φυσικά ο κόσμος της lgbt κοινότητας υποφέρει πολύ όσον άφορα τα πολιτικά και κοινωνικά του δικαιώματα. Πρόκειται για βιοπολιτικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

64

C: Πριν πάμε στην εξέγερση του πάρκου Γκεζί, θα θέλαμε να μας πείτε τι προηγήθηκε και προέκυψε η εξέγερση.

Ζεϊνό: Για να εξηγήσω τι οδήγησε στην εξέγερση, θα περιγράψω τι συνέβαινε τους προηγούμενους μήνες. Πρώτον, όπως είπα δεν μας άφηναν να διαδηλώνουμε, δεύτερον υπήρχε ένα κίνημα ενάντια στην κατεδάφιση του πρώην κινηματογράφου, του Εμέκ, ο οποίος έγινε το σύμβολο των πολεοδομικών μετασχηματισμών. Έναν μηνά πριν το Γκεζί, η αστυνομία επιτέθηκε με δακρυγόνα και αύρες. Ήμασταν μόνο 500 άτομα αλλά μας επιτέθηκαν πολύ βίαια και τραυματίστηκαν αρκετοί διαδηλωτές. Στη συνέχεια, δυο εβδομάδες μετά, ήταν η Πρωτομαγιά και δεν μας άφησαν να προσεγγίσουμε την πλατεία Ταξίμ, οι οδομαχίες διήρκησαν επτά ώρες και η αστυνομία έγινε ακόμα πιο βίαιη. Και μετά μαθαίνω ότι οι μπουλντόζες εισέρχονται στο πάρκο Γκεζί και κόβουν τα δέντρα και τότε σκέφτηκα ότι θα πάω αλλά, υπέθετα ότι θα ήμασταν μόνο καμιά πενηνταριά άτομα, ότι η αστυνομία πάλι θα μας επιτεθεί και δεν θα γίνει τίποτα και θα γυρίσω σπίτι μου. Πήγα λοιπόν, ήμασταν όντως πενήντα άτομα, όντως η αστυνομία μας επιτέθηκε και ξαφνικά άρχισαν να καταφθάνουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι, γίναμε περίπου 1.000 άτομα και τότε η αστυνομία επιτέθηκε ξανά. Τότε ήταν 28 Μαΐου και κάθε φορά που η αστυνομία μας επιτίθονταν κατέφθαναν όλο και περισσότεροι άνθρωποι. Πιστεύω ότι το βασικό κίνητρο ήταν ότι επρόκειτο για ένα παράνομο πρότζεκτ, με ωμό και βίαιο τρόπο θέλανε να πάρουν ένα πάρκο και ο κόσμος εξοργίστηκε και θεώρησε ότι ήταν δίκαιο να αμυνθεί. Έτσι, λοιπόν, οι μπάτσοι συνέχισαν να επιτίθενται και το βράδυ πριν την εξέγερση υπήρχαν περίπου 3.000 άτομα με σκηνές και σκεφτόμασταν ότι η αστυνομία δεν μπορεί να επιτεθεί σε 3.000 άτομα, και όμως ξανά μας επιτέθηκαν. Την επόμενη μέρα ήμασταν πολύ κουρασμένες και κουρασμένοι, ήδη κοιμόμασταν τέσσερις νύχτες στο πάρκο, είχαμε φτιάξει ήδη την «πλατφόρμα Ταξίμ» και καλέσαμε συγκέντρωση στις 19.00, ξανά στο πάρκο, αλλά είχαμε αυτό το συναίσθημα απόγνωσης ότι πάλι θα μας επιτεθούν. Και είμαστε στο πάρκο και έχει μαζευτεί άπειρος κόσμος. Ήταν φανταστικό, κανένας δεν το περίμενε. Ακολούθησαν οδομαχίες για 16 ώρες με την αστυνομία. Μόνον εκείνη τη νύχτα οι μπάτσοι έριξαν 9 τόνους δακρυγόνων και ξόδεψαν όλο το ετήσιο στοκ. Ήταν απίστευτο, δεν μπορούσες να περπατήσεις στον δρόμο διότι η άσφαλτος ήταν γεμάτη από τα κάνιστρα των δακρυγόνων.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή τα αριστερά κόμματα δεν είχαν εμπλακεί. Η πλατφόρμα Ταξίμ αποτελούνταν κυρίως από κινήματα πόλης, μικρές οργανώσεις και συνδικάτα. Όπως βέβαια καταλαβαίνετε, ήταν πολύ λίγα και συγκεκριμένα τα άτομα που κυρίως έτρεχαν. Τα βασικά πολιτικά κόμματα στην αρχή απουσίαζαν, μετά προμήθευαν τον κόσμο με σκηνές, sound systems και σάντουιτς. Ωστόσο, μέσα στην εξέγερση κανένας δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να ηγηθεί, κυρίως όμως κανένας δεν είχε τη δύναμη να το κάνει αυτό, διότι ήταν τόσο αυθόρμητο, τόσο αυτόνομο, τόσο εκτός ελέγχου αυτό που γίνονταν και ο περισσότερος κόσμος ήταν εκτός κομμάτων.

004

C: Θα θέλαμε να μας πεις με ποιον τρόπο λαμβάνονταν οι αποφάσεις, υπήρχε κάποια γενική συνέλευση όπως στις περιπτώσεις των αγανακτισμένων στην Ισπανία ή στην Ελλάδα;

Ζεϊνό: Στην αρχή, όταν ήταν λίγος ο κόσμος, είχαμε ένα stage στο οποίο συγκεντρωνόνταν ο κόσμος της πλατφόρμας Ταξίμ. Εκεί μπορούσε να μιλήσει όποιος ήθελε αλλά δεν επιτρέπαμε σε κόμματα, μόνο σε κινήματα και σε συνδικάτα. Ήταν μια δύσκολη απόφαση. Αυτό συνέβαινε πριν την εξέγερση (πριν την Παρασκευή 31 Μάη). Στη συνέχεια τις επόμενες μέρες κανένας δεν μπορούσε να πάρει καμία απόφαση, όλα συνέβαιναν με ατομικές ή μικροσυλλογικές αποφάσεις. Κάποιος αποφάσιζε να καθαρίσει και καλούσε να φτιαχτεί μια ομάδα καθαριότητας, κάποιος αποφάσιζε να μαγειρέψει και καλούσε να φτιαχτεί μια ομάδα κουζίνας. Υπήρχε μια ιδεατή αυτοοργάνωση, κανένας δεν καθοδηγούσε. Ωστόσο, υπήρχαν κάποια κρίσιμα ζητήματα, όπως η αντιμετώπιση των ασφαλιτών και οργανώθηκε μια ανοιχτή συνάντηση που αποφάσιζε για την περιφρούρηση του πάρκου. Επίσης, σε αυτήν τη συνάντηση ανακοίνωναν οι διαφορές πρωτοβουλίες τι θα οργάνωναν, όπως παιδότοπο, βιβλιοθήκη, workshops, συνελεύσεις. Απλά λέγανε τι θα κάνανε και δεν χρειάζονταν να πάρουν την άδεια από κανέναν. Την τέταρτη μέρα φτιάξαμε ένα χάρτη με τις διάφορες δραστηριότητες που γίνονταν στο πάρκο και συνέχισε κάπως έτσι. Έρχονταν διάφορες πρωτοβουλίες, γνωστοποιούσαν τι θέλανε να κάνουνε και «μπαίνανε στον χάρτη». Αυτό που προσπαθώ να εξηγήσω είναι ότι υπήρχε ένα είδος αυθόρμητης αυτοοργάνωσης. Από την άλλη πλευρά, σιγά σιγά μπήκανε και πολιτικά χαρακτηριστικά, λόγω της καταστολής. Έτσι συντάχθηκε μια λίστα με αιτήματα, όπως να σταματήσει η αστυνομική βία, να παραιτηθεί ο δήμαρχος της Ιστάνμπουλ, να απαγορευτεί η χρήση χημικών, να απελευθερωθούν οι συλληφθέντες.

C: Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ρωτήσουμε το εξής: Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε σε διάφορες εξεγέρσεις, σε όλο τον κόσμο, ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένα αιτήματα απέναντι στις εκάστοτε κυβερνήσεις π.χ. στα παρισινά μπανλιέ το 2005, στην Αθήνα το 2008 και στο κίνημα Occupy. Θα λέγαμε ότι είναι χαρακτηριστικό το πέρασμα από το διάσημο σλόγκαν του ‘60-‘70 «ας είμαστε ρεαλιστές, απαιτώντας το αδύνατο» στο σύνθημα του κινήματος Occupy «καταλάβετε τα πάντα, μην απαιτείτε τίποτα». Συνέβη κάτι αντίστοιχο εδώ; Ρωτάμε γιατί στα επίσημα δυτικά ΜΜΕ πέρασε η αντίληψη ότι διεκδικούσατε «περισσότερη δημοκρατία».

Ζεϊνό: Όχι, σίγουρα αυτό που συνέβη δεν ήταν απλά για «περισσότερη δημοκρατία», ωστόσο, πιστεύω ότι υπήρχε μια αφηρημένη λογική αιτημάτων. Συγκεκριμένα, καθώς επρόκειτο για ένα παράνομο πρότζεκτ, υπήρχε το αίτημα για δημόσια συμμετοχή στις αποφάσεις, ας πούμε το αίτημα περί της «δημοκρατίας της πόλης», διότι έως τώρα δεν υπάρχει καμία απολύτως διαδικασία δημόσιας συμμετοχής, οι αποφάσεις λαμβάνονται από την κυβέρνηση και εκτελούνται. Έτσι θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια εξέγερση της αξιοπρέπειας. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Όπως σας ανέφερα, στην αρχή συντάχτηκε μια λίστα με τα τέσσερα βασικά αιτήματα, ωστόσο, στη συνέχεια, ο κόσμος είπε ότι έχουμε περισσότερα αιτήματα. Φυσικά υπήρχαν πολλές ομάδες, οργανώσεις, κόμματα, άτομα με διαφορετικά αιτήματα και εμείς στην πλατφόρμα προσπαθούσαμε να φτιάξουμε έναν κοινό τόπο για να εκφραστούν όλα αυτά.

Τσίσκε: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η εξέγερση του Γκεζί στην Ιστάνμπουλ είχε συνδυαστικά στοιχεία από τους αγανακτισμένους στην Ισπανία και στην Ελλάδα, από την εξέγερση στην Αίγυπτο, από το κίνημα Occupy στις ΗΠΑ. Ωστόσο, μιλώντας σχετικά με τα αιτήματα, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι άνθρωποι ήταν απολύτως σίγουροι για τον λόγο που βρίσκονταν στο Γκεζί. Συμμετείχαν στα οδοφράγματα και αμύνονταν για ένα συγκεκριμένο πάρκο και ταυτόχρονα ο καθένας είχε τους δικούς του επιπλέον λόγους. Επίσης, οι άνθρωποι αναγνώρισαν τη δύναμή τους.Για τον λόγο αυτό τίποτα δεν τελείωσε με το Γκεζί, ο κόσμος συνεχίζει να δραστηριοποιείται.

65

C: Θα θέλαμε να μας μεταφέρετε πώς ακριβώς βιώσατε την αλληλεγγύη εκείνες τις μέρες. Μια αλληλεγγύη από κόσμο με διαφορετικές αφετηρίες αλλά και ιδιαίτερα ισχυρή. Πώς το ερμηνεύετε αυτό;

Ζεϊνό: Σίγουρα προέκυψε αυθόρμητα από τον κόσμο. Κινήσεις όπως το άνοιγμα των σπιτιών και των καταστημάτων για την προστασία των διαδηλωτών αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της αλληλεγγύης που έδειξε ο κόσμος. Η βία και η καταστολή ήταν τόσο έντονη και για το λόγο αυτό προέκυψε αυθόρμητα η αλληλεγγύη. Κάθε οικογένεια είχε και από κάποιο μέλος της στην Ταξίμ και επομένως η αλληλεγγύη και η βοήθεια που παρείχαν σε κάποιον άγνωστο γνώριζαν πως θα ανταποδιδόταν και στον δικό τους άνθρωπο. Ακόμα και εκείνοι που δεν μπορούσαν να βρεθούν στη διαδήλωση και έμεναν στα σπίτια τους, πάντα φρόντιζαν και τοποθετούσαν στα παράθυρά τους λεμόνια, μαλόξ, νερό και άνοιγαν το σπίτι τους για να βοηθήσουν τους τραυματισμένους και τους κυνηγημένους από την αστυνομία.

Εκείνες οι μέρες ήταν οι πιο τρομακτικές αλλά ταυτόχρονα και οι πιο ενθουσιώδεις της ζωής μας. Ο φόβος που αισθανόμασταν δεν προερχόταν από τη βία που δεχόμασταν, την καταστολή, τα δακρυγόνα. Αυτές είναι συνθήκες με τις οποίες είμαστε εξοικειωμένοι. Ο φόβος προερχόταν από το πλήθος και τον τεράστιο αριθμό κόσμου που υπήρχε, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να βρεθούμε με τους συντρόφους μας, να μην αναγνωρίζουμε κανέναν γύρω μας. Ο φόβος, λοιπόν, γεννήθηκε όταν αισθανόσουν υπεύθυνος για τον κόσμο γύρω σου, καθώς διαπίστωνες πως δεν έχει καμία εμπειρία από τέτοιες διαδικασίες, πως δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ τη βία της αστυνομίας, πως δεν γνωρίζει τι θα πει καταστολή, πως δεν έχει ξαναβρεθεί στον δρόμο. Από την άλλη, ο ενθουσιασμός μας δεν μπορούσε να κρυφτεί. Δεν πιστεύαμε ότι θα ζούσαμε μια τέτοια εξέγερση, δεν πιστεύαμε πως θα αποτελούσαμε κομμάτι μιας τέτοιας στιγμής.

Είναι σημαντικό, ωστόσο, να αναφέρουμε, σε σχέση με την αλληλεγγύη, πως δεν συμμετείχαν όλες οι γειτονιές με τον ίδιο τρόπο. Υπήρχαν γειτονιές πολύ φιλικές, ενώ άλλες ήταν ιδιαίτερα εχθρικές για τους διαδηλωτές και φυσικά ο κόσμος τις απέφευγε. Αυτές είναι και οι περισσότερο συντηρητικές γειτονιές. Πολλές φορές μάλιστα, οι κάτοικοι εκείνων των γειτονιών επιτέθηκαν με μαχαίρια στους διαδηλωτές που βρέθηκαν εκεί.

C: Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για τη χωρική οργάνωση της κατάληψης του Γκεζί, υπήρχε σαφής χωρικός διαχωρισμός των διαφόρων οργανώσεων στο πάρκο;

Ζεϊνό: Καταρχάς, τις πρώτες μέρες είχαμε καταλάβει μόνο το πάρκο Γκεζί και στη συνέχεια καταλάβαμε και την πλατεία Ταξίμ. Τις πρώτες μέρες, όταν κάποιος έμπαινε στο πάρκο, ήταν σαν να έβλεπε ένα φεστιβάλ ή ένα τσίρκο, όλα ήταν ανακατεμένα. Σιγά σιγά όμως το κάθε κόμμα ή οργάνωση άρχισε να χωροθετεί την επικράτειά της. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα στο πάρκο βρίσκονταν τα κινήματα πόλης και στην πλατεία οι πολιτικές οργανώσεις, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν σαφή σύνορα. Βέβαια τουρκικές σημαίες έβλεπες και μέσα και έξω από το πάρκο.

Τσίσκε: Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι ο χώρος ήταν ανοιχτός, δεν υπήρχε κάποιος σαφής έλεγχος, ο καθένας έπαιρνε ένα τραπεζάκι και το έβαζε όπου ήθελε, υπήρχε μια ρευστότητα και οι περισσότερες ομαδοποιήσεις ήταν με έναν τρόπο ανοιχτές κοινότητες. Βέβαια πρέπει να σημειώσουμε ότι οι κομματικές οργανώσεις προσπαθούσαν να γράψουν νέα μέλη στις λίστες τους και επίσης ήταν πολύ προβληματικές στις περιφρουρήσεις, καθώς από μικρές αυτόνομες ομάδες συμμετείχε πολύ περισσότερος κόσμος από ότι από τα οργανωμένα κόμματα.

Ζεϊνό: Επίσης ένα άλλο βασικό ζήτημα ήταν οι ομάδες ενάντια στους βιασμούς και τη σεξουαλική παρενόχληση. Σε αυτές τις ομάδες δεν συμμετείχε κόσμος μονό από τις επίσημες φεμινιστικές ομάδες αλλά και κορίτσια και αγόρια που ήθελαν να βοηθήσουν. Διότι ξέρετε στην Τουρκία οι βιασμοί και η σεξουαλική παρενόχληση είναι σημαντικό πρόβλημα. Το Γκεζί όμως θα έλεγα ότι καταφέραμε να το κάνουμε ίσως τον πιο ασφαλή τόπο στην Ιστάνμπουλ, παρόλο που υπήρχαν άστεγοι ή κόσμος που έπινε. Μοιράσαμε σκηνές και τροφή στους άστεγους και μας εμπιστεύτηκαν.

C: Θα θέλαμε τώρα να μας πείτε για τη χωρική έκφραση της εξέγερσης. Όλα συνέβαιναν στο Γκεζί και την ευρύτερη περιοχή της Ταξίμ ή επεκτάθηκε και σε άλλα σημεία της μητρόπολης;

Ζεϊνό: Από τις πρώτες μέρες οι συγκρούσεις μεταπήδησαν από το Γκεζί και σε ορισμένες γειτονιές αλλά θα έλεγα σε συγκριμένες πολιτικοποιημένες γειτονιές, είτε λόγω της εθνικότητας των κατοίκων τους είτε λόγω προηγούμενων ταξικών αγώνων. Κυρίως, θα λέγαμε ότι οι συγκρούσεις μεταφέρθηκαν στη γειτονιά Γκάζι, η οποία είναι γειτονιά Αλεβιτών (αριστερή εργατική γειτονιά) και στην Μπεσίκτας, η οποία είναι φημισμένη για τους χούλιγκανς της ποδοσφαιρικής ομάδας. Ωστόσο, πρέπει να επισημάνω ότι, πριν μεταπηδήσουν στις διάφορες γειτονιές, είχαν ήδη εμφανιστεί μεγάλες και συγκρουσιακές διαδηλώσεις σε 50 άλλες πόλεις της Τουρκίας.

Ακόμα ένα σημείο είναι ότι οι πολιτικοποιημένοι στην αρχή θεώρησαν ότι η συγκέντρωση των δράσεων στο Γκεζί και στην Ταξίμ ήταν προτιμότερη από τις αποκεντρωμένες δράσεις. Ωστόσο, στη συνέχεια θεωρήσαμε ότι δεν ήταν βιώσιμο να κρατήσουμε για πάντα το πάρκο Γκεζί και θα έπρεπε να αναπτυχτούν συνελεύσεις γειτονιών. Αλλά δυστυχώς ήταν τόσο ελκυστικό και συμβολικό το Γκεζί που δεν κατέστη εφικτό να αναπτυχθούν από νωρίς οι συνελεύσεις γειτονιών, παρά μόνο όταν μας εκκένωσαν από το Γκεζί. Ήταν φοβερό, την επόμενη ημέρα της εκκένωσης καταλήφθηκαν δεκάδες πάρκα σε ολόκληρη την Ιστάνμπουλ και ο κόσμος έκανε καθημερινά συνελεύσεις. Ωστόσο, στη συνέχεια προσπάθησαν τα αριστερά κόμματα να κατευθύνουν αυτές τις συνελεύσεις και άρχισαν οι διασπάσεις. Τώρα μπορείτε να δείτε σε μια γειτονιά δυο και τρεις συνελεύσεις, ανάλογα με ποια ιδεολογική τάση έχει επικρατήσει, υπάρχουν οι πιο αυτόνομες, οι πιο αριστερές και οι πιο εθνικιστικές. Επίσης, όσο μπαίνει ο χειμώνας και γίνεται δύσκολο να συναντιέται ο κόσμος στα πάρκα, οι συνελεύσεις αναζητούν κλειστούς χώρους. Έτσι έχει προκύψει και η πρώτη πολιτική κατάληψη – κοινωνικό κέντρο στην ιστορία της Ιστάνμπουλ, η οποία βρίσκεται στην ασιατική πλευρά στο Καντίκοϊ και έχει χαρακτηριστικά αυτόνομα-αναρχικά.

C: Θα θέλαμε να μας πείτε για την πολιτική και κοινωνική σύνθεση των διαδηλωτών.

Ζεϊνό: Καταρχάς, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές οι γυναίκες ήταν πάνω από το 50%, λιγότεροι ήταν οι άντρες και αρκετοί lgbt. Επίσης, λένε ότι το 50% ήταν κάτω των 30 ετών και το 70% δεν είχε ξανασυμμετάσχει σε κάποια διαμαρτυρία ή διαδήλωση. Επιπλέον, συνήθως λένε ότι δεν υπήρχε οικονομικό background πίσω από την κινητοποίηση, όπως υπήρχε στους αγανακτισμένους της Ισπανίας και της Ελλάδας. Ωστόσο, εγώ πιστεύω ότι δεν είναι άσχετοι οι οικονομικοί λόγοι, παρόλο που μπορεί να μην εκφράζονταν με σαφήνεια στον λόγο των διαδηλωτών. Όμως, αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία είναι ότι πολλοί νέοι που έχουν τελειώσει τις σπουδές τους δουλεύουν με πολύ επισφαλείς συνθήκες εργασίας. Συνεπώς, πιστεύω ότι παρόλο που δεν διατυπώθηκαν οικονομικά αιτήματα, στην πραγματικότητα ήταν και αυτός ένας σημαντικός λόγος πίσω από τις κινητοποιήσεις.

Βεβαίως μπορούμε να μιλήσουμε για το είδος των ομάδων που βρεθήκαν στο Γκεζί όχι δημογραφικά αλλά πολιτικά. Το CHP, δηλαδή το σοσιαλοδημοκρατικό εθνικιστικό κόμμα των κεμαλιστών, που είναι ενάντια στο ισλαμικό κόμμα του Ερντογάν, είχε σημαντική παρουσία, διότι δέχονται μεγάλη πίεση από την κυβέρνηση. Έπειτα, υπήρχαν οι χούλιγκανς, οι οποίοι ήταν πολύ δυνατοί ιδιαίτερα στα οδοφράγματα, ξέρανε να μάχονται εναντίον των μπάτσων και έχει σημασία ότι την τελευταία χρονιά τους επιτέθηκε η κυβέρνηση με νέους αθλητικονόμους και για αυτό ήταν εξαιρετικά οργισμένοι. Μάλιστα είχε ενδιαφέρον ότι είχαν αναπτύξει μια πρωτοφανή αλληλεγγύη μεταξύ τους παρόλο που ήταν χούλιγκανς από διαφορετικές ομάδες. Ωστόσο, θα έλεγα ότι ήταν πολύ σεξιστές και για αυτό υπήρχαν έντονα προβλήματα κυρίως με φεμινιστικές και lgbt ομάδες, οι οποίες οργάνωναν κουβέντες ενάντια στον σεξισμό, την ομοφοβία και τρανσφοβία. Επίσης, υπήρχαν οι αντικαπιταλιστές μουσουλμάνοι. Πρόκειται για ένα μικρό ισλαμικό κόμμα, οι οποίοι ήταν λίγοι σε αριθμό αλλά η επίδρασή τους ήταν μεγάλη, διότι ο ισλαμισμός είναι στην εξουσία και κάθε φορά που η κυβέρνηση έλεγε κάτι, αυτοί αντιπρότειναν κάτι άλλο. Έτσι, όταν η κυβέρνηση έλεγε ότι όλοι στο Γκεζί είναι αλήτες και πόρνες, οι αντικαπιταλιστές μουσουλμάνοι οργάνωναν τις θρησκευτικές τους γιορτές, και τότε όλοι συμφωνούσαμε ότι κανένας δεν θα έπινε αλκοόλ, και μιλάμε για χιλιάδες άτομα που σεβάστηκαν αυτήν την απόφαση. Επίσης, μεγάλο ζήτημα στο Γκεζί ήταν η θέση των Κούρδων. Στην αρχή δεν ήταν εκεί ως οργανωμένα κόμματα, αλλά στην πραγματικότητα ήταν εκεί, ως άτομα. Ο λόγος ήταν οτι η ηγεσία των Κούρδων είχε συνάψει τελευταία ειρηνευτικές συμφωνίες με την κυβέρνηση. Αυτή η απουσία ήταν πολύ σημαντική, διότι εμείς έχουμε μάθει τις τακτικές πολιτικής ανυπακοής κυρίως από το κίνημα των Κούρδων. Ωστόσο, μετά από λίγες μέρες ο Οτσαλάν έστειλε μια ανακοίνωση αλληλεγγύης στους εξεγερμένους του Γκεζί.

C: Πείτε μας σχετικά με τις φεμινιστικές ομάδες και την lgbt κοινότητα.

Τσίσκε: Για τους lgbt, το πάρκο Γκεζί ήταν μέρος cruising και φλερτ, συνεπώς το νιώθανε ως έναν δικό τους, και συμβολικό και υλικό, χώρο, τον οποίο προφανώς δεν ήθελαν να χάσουν. Επίσης, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το lgbt κίνημα στην Ιστάνμπουλ δεν είναι ένα ταυτοτικό κίνημα αλλά διαρκώς καλούν σε κουβέντες και συμμετέχουν σε εργασιακούς-ταξικούς αγώνες και διεκδικούν ταξικά δικαιώματα ως lgbt.

Ζεϊνό: Να προσθέσω ότι η μεγαλύτερη φεμινιστική ομάδα αποκαλείται «Σοσιαλιστική Φεμινιστική Ομάδα». Μπορεί να μη συμφωνώ απόλυτα μαζί τους αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι θέτουν και ταξικά ζητήματα. Έτσι λοιπόν, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ήδη πριν το Γκεζί το φεμινιστικό και lgbt κίνημα στην Τουρκία είχε και ταξικές προσεγγίσεις. Βεβαία, πρέπει να επισημάνουμε, ότι παρόλο που οι γυναίκες ήταν πολύ ενεργές μέσα στο Γκεζί, στα πιο θεσμικά ζητήματα ή στα media εμφανίζονταν πολύ λιγότερες και, ως συνήθως, κυριαρχούσαν οι άντρες.

C: Μετά το Γκεζί τι συμβαίνει λοιπόν; Σε επίπεδο γειτονιάς, στην κεντρική πολιτική σκηνή; Ποια είναι η ατζέντα των θεμάτων με τα οποία ασχολείστε πλέον;

Ζεϊνό: Τα πάντα, κάθε μέρα κάτι κάνουμε, κάθε μέρα κάτι συμβαίνει, κάθε μέρα υπάρχει μια αδικία για να τρέξουμε. Αν μιλήσουμε για τα κινήματα, η διάχυση του Γκεζί είναι γεγονός. Αν κάτι συμβεί, ο κόσμος πλέον τρέχει και βρίσκεται εκεί, στους δρόμους. Πριν το Γκεζί δεν υπήρχε αυτό το αντανακλαστικό. Βέβαια, το Γκεζί, είναι η αλήθεια, δεν έκανε τη ρωγμή που περιμέναμε. Ακόμα τα ίδια ποσοστά παίρνει η κυβέρνηση και οι εφημερίδες λένε τα ίδια πράγματα που λέγανε, δεν άλλαξε η στάση τους. Ο κόσμος όμως πλέον αναρωτιέται. Αν μιλάμε για την εκλογική πολιτική σκηνή, τίποτα δεν άλλαξε, αλλά αν μιλάμε για την πολιτική του δρόμου, όλα άλλαξαν. Τα πάντα.

Πώς θα συνεχίσουμε, όμως, είναι το ερώτημα. Κάθε ομάδα και κίνηση αναρωτιέται ποια θα είναι η στρατηγική και η πολιτική της από εδώ και πέρα. Ωστόσο, αυτό που σίγουρα μάθαμε είναι ότι, αν θέλουμε τα πράγματα να λάβουν τις διαστάσεις του Γκεζί, πρέπει να καλούμε διαρκώς τον κόσμο σε δράση.

C: Μετά την εξέγερση του Γκεζί, είναι πιο εύκολη η κινητοποίηση του κόσμου;

Ζεϊνό: Δυστυχώς είναι ακόμα χειρότερα από πριν λόγω των μηχανισμών πειθάρχησης. Ο κόσμος δέχθηκε μεγάλη καταστολή στα γεγονότα του Γκεζί και πλέον η αστυνομία παρεμβαίνει άμεσα. Ακόμα και λίγα άτομα να οργανωθούν και να συναντηθούν στο δρόμο, αποτελεί πεδίο παρέμβασης για την αστυνομία. Ένας ακόμη λόγος που αποθαρρύνει τον κόσμο είναι οι νεκροί και οι τραυματίες που είχαμε στο Γκεζί. Ξέρετε, πολύς κόσμος τραυματίστηκε στα μάτια και αρκετοί έχασαν την όρασή τους. Φυσικά δεν υπάρχει δικαιοσύνη για να αποζημιωθούν αυτοί οι άνθρωποι. Επομένως, σε μεγάλο βαθμό φοβούνται να καλέσουν ή να βρεθούν σε κινητοποιήσεις. Αντιθέτως, τις δεκαπέντε μέρες που περάσαμε στο Γκεζί και στην Ταξίμ θα έλεγα ότι ο κόσμος δεν φοβόταν. Κάθε μέρα βιώναμε και έναν ακόμα τραυματισμό αλλά ο κόσμος δεν φοβόταν.

C: Θα επιθυμούσαμε να μας εξηγήσετε λίγο καλύτερα τι διαφορές εντοπίζετε πριν και μετά την εξέγερση του Γκεζί.

Ζεϊνό: Πιστεύουμε ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς και δεν είμαστε ακριβώς σε θέση να δούμε τις διαφορές ανάμεσα στο πριν και το μετά της εξέγερσης. Αυτό που σίγουρα άλλαξε είναι η πίστη που έχουν πλέον οι άνθρωποι στους αγώνες που συμμετέχουν και ότι πλέον αναγνωρίζουν τα κενά της επίσημης πολιτικής. Η κύρια διαφορά είναι η πίστη πως υπάρχει δυνατότητα για αλλαγή μέσω των αγώνων. Οι άνθρωποι από διαφορετικές γενιές, κυρίως τις νεότερες έχουν αποκτήσει πλέον την πίστη πως μπορούν, μέσω των κινητοποιήσεών τους, να αλλάξουν την καθημερινότητά τους, καθώς επίσης και να επηρεάσουν την κεντρική πολιτική σκηνή.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *